Tất tần tật về chỉ số chống nắng SPF: có phải SPF càng cao thì càng tốt?

SPF (Sun Protection Factor) là thước đo lượng năng lượng mặt trời (bức xạ tia UV) cần thiết để tạo ra cháy nắng trên da được bảo vệ (tức là da khi có thoa kem chống nắng) so với lượng năng lượng mặt trời cần thiết để tạo ra cháy nắng trên da không được bảo vệ. Khi giá trị SPF tăng, khả năng chống nắng sẽ tăng lên. 

Có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng SPF liên quan đến thời gian tiếp xúc với năng lượng mặt trời. Nhiều người tin rằng nếu họ thường bị cháy nắng trong một giờ, thì kem chống nắng SPF 15 cho phép họ ở dưới nắng 15 giờ (tức là lâu hơn 15 lần) mà không bị cháy nắng. Điều này không đúng vì SPF không liên quan trực tiếp đến thời gian tiếp xúc với mặt trời mà là lượng tiếp xúc với mặt trời. Mặc dù lượng năng lượng mặt trời có liên quan đến thời gian tiếp xúc với mặt trời, nhưng đó không phải là tất cả: còn có những yếu tố khác ảnh hưởng đến lượng năng lượng mặt trời.

Ví dụ, cường độ của năng lượng mặt trời tác động đến lượng. Những lần phơi sáng sau đây có thể tạo ra cùng một lượng năng lượng mặt trời:

• Ở ngoài nắng một giờ lúc 9h sáng.
• Ở ngoài nắng 15 phút lúc 1h chiều.

Nói chung, mất ít thời gian hơn để tiếp xúc với cùng một lượng năng lượng mặt trời vào giữa trưa so với sáng sớm hoặc chiều tối vì mặt trời có cường độ mạnh hơn vào giữa trưa so với các thời điểm khác. Cường độ mặt trời cũng liên quan đến vị trí địa lý, với cường độ mặt trời lớn hơn xảy ra ở vĩ độ thấp hơn. Bởi vì các đám mây hấp thụ năng lượng mặt trời, cường độ mặt trời lớn hơn vào những ngày quang đãng so với những ngày nhiều mây.

Ngoài cường độ mặt trời, có một số yếu tố khác ảnh hưởng đến lượng năng lượng mặt trời mà bạn tiếp xúc

• Loại da
  - Da trắng có khả năng hấp thụ nhiều năng lượng mặt trời hơn da sẫm màu trong cùng điều kiện.
• Liều lượng kem chống nắng được sử dụng
  - Lượng kem chống nắng được thoa cũng ảnh hưởng đến lượng bức xạ mặt trời được hấp thụ, càng nhiều kem chống nắng thì khả năng hấp thụ năng lượng mặt trời càng ít.
• Thời gian thoa lại
  - Kem chống nắng mất tác dụng và trở nên kém hiệu quả hơn theo thời gian nên việc thoa lại kem chống nắng là rất quan trọng để hạn chế sự hấp thụ bức xạ mặt trời. Khoảng thời gian giữa các lần thoa lại cũng bị ảnh hưởng bởi các hoạt động mà người tiêu dùng tham gia. Ví dụ, bơi lội trong khi thoa kem chống nắng cần thoa lại thường xuyên hơn vì nước có thể rửa trôi kem chống nắng khỏi cơ thể. Ngoài ra, các hoạt động thể chất ở mức độ cao cần thoa lại thường xuyên hơn vì hoạt động này có thể làm trôi lớp kem chống nắng và đổ mồ hôi nhiều cũng làm trôi lớp kem chống nắng.

Do nhiều yếu tố khác nhau tác động đến lượng bức xạ mặt trời nên SPF không phản ánh thời gian dưới ánh nắng mặt trời. Nói cách khác, SPF không nói cho bạn biết về thời gian có thể phơi nắng mà không bị cháy nắng. Thay vào đó, SPF là một thước đo tương đối về mức độ bảo vệ chống cháy nắng của kem chống nắng. Nó cho phép người tiêu dùng so sánh mức độ chống nắng do các loại kem chống nắng khác nhau cung cấp. Ví dụ, kem chống nắng SPF 30 cung cấp khả năng chống nắng nhiều hơn kem chống nắng SPF 8.

Các điểm khác cần lưu ý

SPF chỉ cho biết khả năng bảo vệ khỏi tia UVB (gây ra cháy nắng và góp phần vào ung thư da) mà không xét đến tia UVA (gây ra hư hại da). Kem chống nắng phổ rộng (broad spectrum) mới bảo vệ da khỏi tia UVA và UVB.

Kem chống nắng có chỉ số SPF thực sự cao, chẳng hạn như SPF 75 hoặc SPF 100, không mang lại khả năng bảo vệ cao hơn đáng kể so với SPF 30 và khiến mọi người hiểu nhầm rằng chúng có khả năng bảo vệ nhiều hơn thực tế. Ví dụ như SPF 30 cho phép khoảng 3% tia UVB chiếu vào da của bạn. Chỉ số SPF 50 cho phép khoảng 2% các tia này xuyên qua. Các chuyên gia da liễu cho rằng SPF 15 đến SPF 30 là đủ.

Ngoài ra, để có khả năng bảo vệ phổ rộng, khả năng bảo vệ khỏi tia UVA ít nhất phải bằng 1/3 khả năng bảo vệ khỏi tia UVB. Kem chống nắng có SPF cao thường cung cấp khả năng bảo vệ khỏi tia UVB lớn hơn nhiều so với tia UVA, do đó mang lại cảm giác bảo vệ toàn diện sai.

Tuy nhiên, đối với những người có tiền sử hoặc có nguy cơ cao bị ung thư da, các bệnh di truyền như bạch tạng hoặc xeroderma pigmentosum hoặc các rối loạn miễn dịch nhất định, SPF 50 có thể không đủ. Tương tự đối với một số trường hợp nhất định, chẳng hạn như đi bộ đường dài hoặc trượt tuyết ở độ cao lớn hoặc đi du lịch ở các nước gần đường xích đạo.

Bất kể SPF là bao nhiêu, điều quan trọng là phải thoa một lượng đủ theo chỉ dẫn của nhà sản xuất và thoa ít nhất 15 phút trước khi ra ngoài. Thoa lại sau mỗi hai giờ hoặc ngay sau khi bơi hay đổ mồ hôi.

Hầu hết mọi người đều thoa kem chống nắng ít hơn lượng cần thiết. Lưu ý rằng nếu bạn sử dụng một nửa lượng kem chống nắng SPF 30 thì hiệu quả chỉ tương đương SPF 5,5 (suy giảm theo căn bậc hai).

Kem chống nắng thể thao (bơi lội, tập gym, ...) có thêm nhãn "chống nước - water resistant" có hiệu quả trong 40 phút hoặc 80 phút. Bạn cần thoa lại kem chống nắng trước khoảng thời gian này.

Không nên chỉ dựa vào kem chống nắng có SPF cao. Không có phương pháp chống nắng đơn lẻ nào có thể bảo vệ bạn một cách hoàn hảo. Kem chống nắng chỉ là một phần quan trọng của chiến lược bao gồm mặc quần áo để che vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chẳng hạn như áo sơ mi tay dài, quần dài, mang kính râm và đội mũ rộng vành.

Xem thêm Mỹ phẩm chống nắng giúp bảo vệ da bạn như thế nào?